Właściwie nie prowadziło się z Koreańczykami prywatnych rozmów. Zazwyczaj nie wiedziało się o nich nic.
Pracownicy Chopolu, tak jak wszyscy Koreańczycy musieli odpracować odpowiednią ilość dni w czynach społecznych. Robili wtedy najrozmaitsze rzeczy – najczęściej pielili ryż.
W rozmowie ojciec średnio mądrym żartem zauważył, że takie pielenie ryżu, w chłodnej wodzie nie musi być rzeczą nieprzyjemną. Wtedy zgromiła go jedna z Koreanek.
– Nie wie pan, co w tej wodzie pływa! – powiedziała – i podwinęła spódnicę. W jej łydce znajdowała się spora dziura.
– Ten właśnie otwór wygryzło mi coś podczas pracy na ryżowisku – powiedziała.
I w tej krótkiej chwili stało się jasne, że ona, tak samo jak europejskie kobiety brzydzi się robactwem; że nie jest wolna od uczuć doskonale znanych naszym kobietom, i nie tylko kobietom; że praca na ryżowym polu była dla niej mordęgą i dodatkowo wiązała się z psychicznym urazem.
Rzadkością była możliwość jakiegoś pytania bardziej osobistego. Jak doszło do tego, że tato mógł zadać takie pytanie przez tłumacza funkcjonariuszowi Kimowi, który był, to ważne, związany z koreańską służbą bezpieczeństwa, nie wiadomo. Być może stało się to w jednej z tych chwil rozluźnionych, podczas firmowych rautów albo pieczenia pulkogów, gdy Koreańczycy rozpinali jeden guzik od koszuli, niektórym
nawet zdarzało się zdjąć marynarkę. Być może w takiej chwili tato spontanicznie zadał to pytanie a tłumacz Kim to pytanie przetłumaczył: jakie było jego marzenie w dzieciństwie – tego człowieka, o którym tato wiedział, że jest związany z koreańskim SB.
– Bo ja – rozgadał się typowo po europejsku, bez większej wstydliwości ojciec – zawsze marzyłem o kolejce elektrycznej. Nigdy nie miałem takiej kolejki, nie było nas stać na taką zabawkę.
Koreańczyk nie od razu zrozumiał pytanie, jakby marzenie o czymkolwiek było czymś niecodziennym w Korei albo głęboko skrywanym. Zmarszczył czoło i zastanawiał się dłuższą chwilę. Był to człowiek kilka lat od ojca starszy, którego dzieciństwo przypadło na ciężkie lata po wojnie w latach pięćdziesiątych. W końcu odpowiedział:
– W Korei nie mieliśmy żadnych zabawek. To były ciężkie czasy, zaraz po wojnie. Marzyłem o tym, żeby mieć bryłkę cukru.
– Cukru? – zdziwił się ojciec.
Przed naszymi oczyma staje nieduża kostka cukru, którą wrzuca się do herbaty. Zacząć należy od tego, że funkcjonariusz Kim mówił o innym od naszego cukrze – cukrze wyrabianym z trzciny cukrowej. O innej, żółtej barwie i nie tak kruchej konsystencji. Właśnie dlatego nazwałem ten kawałek cukru bryłką a nie kostką; była to bryłka spora i nieforemna. Można było ją lizać niczym słodki lizak. I o tym marzył funkcjonariusz Kim.
Ojciec zamyślił się na dłuższą chwilę, zaskoczony taką odpowiedzią. I funkcjonariusz Kim nabrał dla niego w jednej chwili ludzkiego wymiaru. Przestał być tylko funkcjonariuszem towarzyszem Kimem. Kiedy ktoś dorasta w skrajnej nędzy i marzy o tym, żeby polizać bryłkę żółtawego cukru, to jasne się okazuje, że aby nie cierpieć głodu stanie się choćby współpracownikiem służby bezpieczeństwa.
(Artur Nowaczewski, Dwa lata w Phenianie, Lampa i Iskra Boża, Warszawa 2013, s. 109-111)
